Excursie Regte Heide e.o. en Roovertse Heide, 5 juli 2021
Deelnemers: Chris Rövekamp (BL), Wim de Jong (BL), Paul Meulemans (VNMH), Victor Retel Helmrich (B-team G)
Aanleiding
Het project Nardus & Limosa richt zich op herstel van heideterreinen. Het is het project dat door Stichting Brabants Landschap een aantal jaren geleden is gestart. Om de plaatselijke natuurverenigingen hierover goed te informeren ontvingen wij in 2020 al een uitnodiging om de Regte en de Rovertse Hei onder deskundige leiding te bezoeken. Vanwege de geldende coronaregels kon de groep helaas niet groter zijn dan vier mensen. Voor het B-team was ik de gast en voor de Vereniging Natuur en Milieu Hilvarenbeek was dat Paul Meulemans.
Ontvangst op ‘t Riels Hoefke
Bij Wim aan tafel legt Chris, met de kaart van de gebieden uit wat de reden is voor de voorgestelde maatregelen en wat die inhouden. Het probleem van de achteruitgang van natuur op de hoge zandgronden is grensoverschrijdend. Om die reden is samen met de Vlaamse natuurbescherming dit project, Nardus en Limosa geformuleerd. Het wordt door de overheden zowel in Nederland als België financieel wordt ondersteund en zal de komende jaren worden voortgezet. Op de website van Brabants Landschap is hierover alles te lezen.
De maatregelen bestaan in hoofdzaak uit:
- Tegengaan van verdere verzuring en verdroging van de bodem
- Vernatting door waterretentie
- Verhogen van de landschappelijke variatie in begroeiing en abiotiek.
Excursie
Aan de zuidkant van de open heide zagen we het paraboolduin in de vorm van een verhoogde sikkel in het heidelandschap liggen. Het duin is een zichtbaar overblijfsel van het ontstaan van de heide. Noordwestelijke winden zorgden in de laatste IJstijd voor de afzetting van de dekzanden op deze plek. Het dekzand dat hier uit fijnzand bestaat is grotendeels met mos en grassen bedekt. De bedoeling is het zandige aspect meer kans te geven door de heide te chopperen (alle begroeiing tot aan de wortel afschrapen) en opslag te verwijderen. Daarnaast wordt hier, evenals op andere plaatsen op de heide steenmeel gestrooid om de bodemkwaliteit te verbeteren. Daarmee zorgt het voor buffering tegen de verzuring en wordt de mineralenrijkdom omhoog gebracht, wat de oorspronkelijke heidevegetatie ten goede komt.
Het volgende stoppunt werden natte hooilanden langs de Leij ten z.o. van het Riels Hoefke. Hier is de overgang van het vochtige beekdal naar de hoger gelegen gronden met bos en akkers mooi te zien. De openheid van deze vochtige hooilanden wordt met jaarlijks machinaal maaien in stand gehouden; het vormt zo een geschikt biotoop voor grutto, tureluur, watersnip en porseleinhoen. Hogerop liggen akkertjes met Sint Jansrogge waar we in de akkerranden typische akkerkruiden aantroffen als slofhak en korensla.
De excursie ging verder over de zandpaden richting Halve Maan aan de zuidkant van het reservaatsgebied. Ook hier zal meer openheid worden gecreëerd . Langs de paden zal het bos worden teruggezet en de bodem zal net als elders met het opbrengen van steenmeel worden verbeterd.
Een andere maatregel om de landschappelijke en ecologische kwaliteit te verbeteren is het waterbeheer. Deze wordt afgestemd op het zo lang mogelijk vasthouden van regenwater. We zagen dat bestaande en nieuwe stuwen in de sloten van dit gedeelte van de heide voor een verhoogd peil zorgen.
Tot slot brachten we een bezoek aan de Rovertse Heide waar al sedert tientallen jaren een groot stuk dennenbos is gekapt om de oorspronkelijke heidevegetatie weer een kans te geven. Nu is te zien dat dit zijn vruchten heeft afgeworpen. Struik- en dopheide hebben er zich ontwikkeld en d.m.v. gerichte begrazing wordt de vergrassing teruggedrongen. Om dit succes voort te zetten zal dit jaar worden begonnen met het leggen van een boogvormige verbinding naar de Papschotse heide. Hiertoe zal flink wat van de bestaande bosopstanden moeten worden gekapt om plaats te maken voor open zandige stukken en hei. Uiteindelijk zal dit resulteren in een minder monotoon bos met meer variatie in boomsoorten en een rijkere structuur. Met de extra aandacht voor bodemkwaliteit door het opbrengen van steenmeel mag zeker worden verwacht dat dit de biodiversiteit ten goede zal komen.
Victor Retel Helmrich