Nachtzwalluwtelling op de Regte Heide
De nachtzwaluw is een vogel van heidevelden, zandverstuivingen en kapvlaktes in naaldbossen. Dit landschapstype vinden we in het bosgebied aan de oostkant van onze gemeente en op de Regte Heide. Daar verschijnt deze vogel na een lange reis uit zijn overwinteringsgebied in Afrika vanaf eind april om er zijn territorium te vormen om er te broeden. Het is een mysterieus aandoende vogel voor wie hem tegenkomt. Hij kan je verrassen door plots over je heen te scheren om vervolgens op enige afstand van je vanaf een boom een laag snorrend geluid te produceren. Wie dit wil meemaken moet daarvoor wel in de schemer ter plaatse zijn, d.w.z. dat je nog voor zonsopgang of even voor zonsondergang op de heide of het bos moet zijn. Maar dit is maar aan weinigen besteed omdat het feitelijk verboden is na zonsondergang en voor zonsopgang in deze gebieden te zijn.
Op vrijdagavond 5 juli van dit jaar deed ons B-team op verzoek van de Vogelwerkgroep Midden-Brabant, net als vorig jaar, mee aan een gezamenlijke telling. De vogelwerkgroep had voor de nodige vergunning gezorgd. We verzamelden ons om 21:30 bij de zuidelijke parkeerplaats aan de Nieuwkerksedijk. Na een korte instructie vertrokken we in groepjes om langs een vooraf uitgestippelde route de roepende vogels op een kaart te noteren. Elke route nam ongeveer anderhalf uur lopen in beslag.
De route die ik met Jan en Nel liep ging door het centrale deel waar weinig boomopslag is. We noteerden 3 of 4 territoria. Het was een prachtig gezicht om de vogels, die een nieuwsgierige vlucht om ons heen maakten zo van dichtbij te zien. Hoog wiekelend en dan weer duikend naar de grond in het rode avondlicht bezorgden de vogels ons een onvergetelijke avond. Verder naar de westelijke rand van de heide hoorden we vogels al van ver snorren uit een vliegdennenbosje op de heide. Het gebruik van lokgeluiden was nauwelijks nodig.
Terug bij de parkeerplaats troffen we de anderen aan met wie we de aantallen en locaties van de roepende vogels deelden. We kwamen op een geschat aantal van 20 roepende vogels over de hele open heide. Daarnaast werden ook roepende nachtzwaluwen in het dennenbos ten zuiden van de heide gehoord. Het aantal territoria kan pas worden bepaald als alle waarnemingen van dit jaar op de kaart zijn gezet en geanalyseerd. De vogelwerkgroep zal dit nog dit doen en hierover een rapport uitbrengen.
Ook vorig jaar werden meer dan twintig territoria geteld. Dit is een enorme verbetering in vergelijking met de tellingen van een decennium geleden. Toen betrof het aantal territoria niet meer dan 4 à 5 op de heide. De nachtzwaluw lijkt een soort te zijn die in onze omgeving profiteert van de klimaatverandering. Warme droge zomers lijken hem te bevallen en als dit gepaard gaat met voldoende nachtvlinders en kevers en andere insecten, waarop hij jaagt, dan zullen we nog lang van hem kunnen ze genieten.
De nachtzwaluw (caprimulgus europeus) is geen echte zwaluw. Hij behoort tot een geheel andere soortgroep maar jaagt net als zwaluwen in volle vlucht op vliegende insecten. Vooral nachtactieve vlinders behoren tot zijn menu. In de volksmond werd hij “geitenmelker” genoemd. De mythe was dat hij hangend aan de uiers van geiten zich voedde. In vogelgidsen van de 19e eeuw en ouder werd hij ook wel “dagslaeper” genoemd, wat in feite wel klopt. Overdag zullen we hem niet zien.
Victor Retel Helmrich