Wouwervallei in Gilze: na jaren gaat de schop in de grond

Hij heeft dit meer gedaan, erkent Sjoerd met een grijns: het verhaal vertellen van de ontwikkeling van de Wouwervallei buiten Gilze. Hij vertelt het samen met zijn vrouw Sylvia, die meer is van het kleine: de plantjes, Sjoerd doet de grote lijnen. Samen participeren ze in het project, samen ontvangen ze hun gasten op eigen terrein om te vertellen hoe de Wouwervallei zover kwam. Over enkele weken gaan graafmachines er aan het werk. Klopt, bevestigen gastheer en gastvrouw: na lange jaren voorbereiding een groot moment.

Op een mooie zomerdag verzamelen we ons aan de Langereit in Gilze: Monique en Rian komen van Hilvarenbeek en Peter van Oisterwijk, Juliëtte en Anjo weer van een andere kant; Goirle en Tilburg doen ook mee. De Duitse herder kan haar geluk niet op, zoveel mensen te begroeten. In onze gemeenten lopen projecten Basiskwaliteit Natuur die algemene soorten weer algemeen moeten maken in landelijk gebied. In Gilze deden ze in de Wouwervallei veel ervaring op met een lastig maar mooi project voor biodiversiteit.

Stroopwafels

Op het project attent gemaakt door een spandoek zochten de verzamelde Brabantse projecten Basiskwaliteit Natuur contact. Sjoerd bleek direct bereid zijn ervaringen te delen. De tuinstoelen staan klaar, bij koffie en thee komen stroopwafels en een rolsteiger draagt een bord waarop Sjoerd afbeeldingen heeft geprikt bij zijn verhaal. Hij steekt van wal.

In de kern is het burgerinitiatief in de Wouwervallei een bureninitiatief: vier buren, die samen opdrachtgever zijn geworden, drie agrariërs en Sjoerd en Sylvia. Hun grond, daar gaat dit stuk van de ontwikkeling van de Gilzewouwerbeek over, twee van de acht kilometer beek waar plannen voor bestaan. Hier wordt de beek met een flinke lus aan het meanderen gebracht, poelen worden gegraven, natte laagtes voor waterberging ingericht en biodiverse aanplant gerealiseerd.

Vrijwilligers gaan planten

Bij het project zijn behalve de vier buren en agrariërs in de omgeving, de gemeenten Gilze en Breda betrokken, Brabants Landschap en het Waterschap, elk om hun eigen redenen. En natuurlijk de Natuur- en Landschapsvereniging Gilze en Rijen: vrijwilligers gaan straks planten. Na lange jaren van overleggen, ontwerpen en steun en geld organiseren is het grote grondwerk straks in zes weken gedaan.

Het was een lange weg, vanaf de eerste gedachten in 2011 en concretere plannen in 2018. Een projectleider/rentmeester bracht verschillende partijen bij elkaar en legde vast wat gaat gebeuren. Brabants Landschap heeft geholpen door een stuk grond te kopen. Het scheelde dat er geld was en natuurlijk ook dat veel werk vrijwillig werd en wordt gedaan.

Factor grond

In het project wordt veel grond verplaatst: afgraven gaat tot wel tachtig centimeter diep, maar met veel puzzelen is het gelukt alle vrijkomende grond dichtbij een bestemming te geven, bijvoorbeeld door een aflopend stuk recht te trekken met opgebrachte grond, dichtbij scheelt veel geld. Sjoerd, ervaren in bodemsanering, is goed in zulke puzzels: hij schreef een ‘technische werkomschrijving’ die zijn vak verraadt.

Voor bij projecten betrokken agrariërs telt vooral de factor grond, maar dat hoeft niet per se hun huidige grond te zijn: soms kan een tactische grondruil openingen bieden, noteren de bezoekers van vandaag. Een klein voordeel, bijvoorbeeld een ongemakkelijke hoek van een perceel verbeteren, kan elders grotere voordelen bieden.

Porseleinen potjes

De grond houdt zijn agrarische bestemming. Bij het project hoort een kleine beheervergoeding voor de grondeigenaren voor de komende twaalf jaar, waarmee de toekomst voorlopig is vastgelegd. Onderzocht wordt hoe daar 30 jaar van te maken.

Maar het eigen terrein van Sjoerd en Sylvia krijgt ook buiten het projectgebied aandacht: boomgaard, singels, moestuin, schapen, alles staat er prachtig bij. De electriciteitsdraden aan heuse porceleinen potjes op hoge palen zijn loos, geplaatst omdat zwaluwen er graag op zitten. Daarmee was het traditionele boerenerf compleet, melden Sjoerd en Sylvia trots.

Volhouden!

Brabants Landschap is pas met een heel team op bezoek geweest; binnenkort komt de gedeputeerde met haar gevolg. Als de bezoekers van vandaag één ding meenemen is het: volhouden! Zo is een projectteam in Hilvarenbeek in gesprek met het waterschap, Brabants Landschap en de gemeente over een project in een gebied met wel drie beken. Elders komen, ook daar ondersteund door landelijke netwerken, andere projecten Basiskwaliteit Natuur op gang. Met een hoofd vol beelden en gedachten gaan de fietsers elk hun eigen kant op, uitgezwaaid door Sjoerd en Sylvia.