Zwaluwen in Goirle
De oeverzwaluw
Deze soort komt eind maart terug van zijn verblijf in Afrika en blijft tot in augustus en september in ons land. Het is een vogeltje ter grootte van een mus, egaal bruin van boven en wit van onder , met een bruine borstband onder de witte keel. Staart kort, bruin licht gevorkt. Ze maken nesten in steile oevers en zandhopen. Waar ze ijverig gangen van ca. 70cm in uitgraven. Wie ze wil zien kan zich het best opstellen op de lange steiger in de Surfplas van Goirle. Vanaf mei kun je daar vandaan de vogels van dichtbij laag over het water naar insecten zien jagen. Ook jagen ze snel en beweeglijk in de groene ecologische zone langs het fietspad en de bebouwing van Boschkens-West.
Het B-team heeft op twee plaatsen door de gemeente z.g.n. oeverzwaluwenwanden laten aanleggen. Een aan de Oostplas in 2012, met 39 nestgaten en een aan de West- of Surfplas in 2019, met 180 nestgaten. De bezetting van de nestgaten, waarachter door de vogels zelf een nestpijp in het zand is geboord, wordt jaarlijks door ons bijgehouden. Van afstand wordt met een kijker en telescoop gekeken in welke gaten vogels in en uit vliegen. In totaal hebben we gedurende het broedseizoen 4x tellingen verricht per wand.
De wand aan de Oostplas was dit jaar weer volledig bezet, d.w.z. 39 nesten. We konden in juni goed zien dat de jonge vogels met korte tussenpozen door de ouders werden gevoerd. Tot eind augustus werden nog bezette nesten gezien. Dit duidt op tweede broedsels in de wand wat niet ongewoon is. Wel is opmerkelijk dat er in een nest twee keer werd gebroed omdat voor een tweede legsel bij voorkeur een nieuw gat wordt uitgegraven. Dit in verband met het voorkomen van teveel veerluizen in de nesten. In de wand aan de Westplas telden we maximaal 145 bewoonde nesten verspreid over de gehele wand.
De huiszwaluw
De huiszwaluw is doorgaans ietsje later dan de oeverzwaluw van zijn winterverblijf in Nederland terug. Hij is iets groter dan de oeverzwaluw en zwart aan de bovenkant, wit van onder zonder borstband. Met licht gevorkte staart en een opvallende witte stuit. Voedsel bestaat uit de muggen, vliegjes e.a. insecten die door hem al vliegend uit de lucht wordt geschept.
Vanaf half-mei komen we deze soort tegen op de volgende plaatsen in onze gemeente: Industrieterrein Tijvoort en Poppelseweg, de manege De Heideruiter, Nieuwkerksedijk Zuid, Oude Tilburgsebaan [Riel], Looienhoek[Riel]. De nesten bestaan uit kommetjes van klei die tegen de gevel onder dakranden en goten worden gemetseld. Sinds vorig jaar is voor de huiszwaluw een speciale voorziening aangebracht in een faunatoren die in een plas staat op de hoek Nobelstraat-Poppelseweg. Omdat de toren pas op 23 april kon worden geplaatst werd de toren in 2021 nog niet bewoond maar wellicht wel het komende jaar.
Het maximaal aantal getelde nesten in Goirle bedroeg dit jaar 36 nesten met in twee kolonies van 10 en 17 bewoonde nesten aan een gevel. In Riel zijn de nesten dit jaar nog niet allemaal geteld.
De boerenzwaluw
Deze zwaluwsoort wordt na hun terugkeer uit Afrika meestal als eerste weer in ons land gezien. Hij is herkenbaar aan zijn zwarte kop met rode keel, witte buik en borst en de opvallend lange staartpennen van zijn v-vormige staart. Net als de ander zwaluwen een snelle vlieger die op verschillende hoogten zijn voedsel zoekt. Bij somber, druilig weer vliegt hij laag en tussen de bomen. Nesten maakt deze soort in half-donkere ruimtes onder afdaken en in stallen, schuurtjes en andere gebouwen.
In het centrum van Goirle heeft voor de tweede keer op rij een paartje het nest gemaakt in het laadperron van winkelcentrum De Hovel. Net als vorig jaar werden er ook nu uitgevlogen jongen gezien. Een bijzonderheid die wellicht ten einde komt als De Tuin (het parkje met poel naast het laadperron) zal worden bebouwd. De boerenzwaluw komt nog op veel plaatsen buiten de bebouwde kom voor, met name daar waar open veestallen staan. Een nauwkeurige telling van de aantallen in de gemeente heeft nog niet plaatsgevonden maar daar kan het komende jaar mee worden gestart nu we een groter aantal vrijwilligers bereid hebben gevonden mee te doen. Het voorkomen van de boerenzwaluw in Nederland vertoont een neergaande trend. Het is daarom van belang het voorkomen in onze gemeente te blijven volgen.
De gierzwaluw
Geen familie van de hierboven genoemde zwaluwen maar behorend tot een andere soortgroep lijkt de gierzwaluw op het eerste gezicht op een echte zwaluw. Geheel zwart met onzichtbare poten en een kort snaveltje scheert deze vogel vanaf mei tot augustus door straten en tussen de daken van het dorp. Daarbij verorbert een vogel duizenden muggen en vliegjes per dag. Oorspronkelijk broedt hij in Goirle en Riel onder pannendaken, onder dakgoten en in muren. Maar vanwege de hogere isolatie-eisen in de woningbouw zijn die nestelplaatsen niet meer toegankelijk en volgestopt met isolatiemateriaal.
De soort is daarom voor zijn voortbestaan hier, grotendeels aangewezen op de aanwezige kunstmatige nestplaatsen in de vorm van ingebouwde of opgehangen gierzwaluwenkasten. Gelukkig is deze soort wettelijk beschermd, d.w.z. dat de individuele vogel, zijn nest en nestplaats niet opzettelijk mogen worden beschadigd of opgeruimd. Om die reden worden in de woningen van woningbouwverenigingen sinds de invoering van die wet (Nb-wet 2017) op plaatsen waar daken en gevels zijn vernieuwd, speciale nestkasten in de gevel ingebouwd. We vinden ze in Goirle bijvoorbeeld aan de Frankische Driehoek, in de Thomas van Diessenstraat en de Ezelvennenstraat. Ook de gemeente heeft de noodzaak van bescherming ingezien en in 2020 meer dan zestig speciale nestkasten onder bewoners verspreid. Zo hoopt ze deze soort voor de toekomst in de gemeente te behouden. Middels een enquête onder de bewoners houdt het B-team bij hoeveel kasten jaarlijks worden bewoond. In het afgelopen jaar was dit nog nul. Niet vreemd omdat het enkele jaren duurt voordat de vogels de kast hebben gevonden.